ओली थाइल्याण्ड जाँदै, राजा र मोदीसँग पनि भेट्ने

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली छैटौं (बिम्स्टेक) शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुन मंगलबार मित्रराष्ट्र थाइल्यान्ड जाँदै छन् । प्रधानमन्त्री ओलीको थाइल्यान्ड भ्रमणका क्रममा थाइल्यान्डका प्रधानमन्त्रीसँगको दुईपक्षीय कुटनीतिक भेटवार्ता र भारतीय समकक्षी नरेन्द्र मोदीसँग तय भएको साइडलाइन बैठकका कारण चासोपूर्ण बनेको छ ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली मंगलबार मित्रराष्ट्र थाइल्यान्ड प्रस्थान गर्दैछन् । चैत २० देखि २२ गतेसम्म थाइल्यान्डको बैंककमा हुन लागेको बहुक्षेत्रीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका निम्ति बंगालको खाडीको प्रयास (बिम्स्टेक) शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुन प्रधानमन्त्री ओली थाइल्यान्ड जान लागेका हुन् । प्रधानमन्त्री ओलीको थाइल्यान्ड भ्रमणको मुख्य एजेन्डा बिम्स्टेक सम्मेलन भए पनि भारतीय समकक्षीय नरेन्द्र मोदीसँगको साइडलाइन बैठक र कुटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएको ६५ वर्षपछि मित्रराष्ट्र थाइल्यान्डको औपचारिक भ्रमण तथा दुईपक्षीय भेटवार्ताका कारण चासोपूर्ण बनेको छ ।

नेपाल र थाइल्यान्डबीच सन् १९५९ मा कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भए पनि अहिलेसम्म प्रधानमन्त्रीस्तरमा दुईपक्षीय औपचारिक भ्रमण भएको छैन । प्रधानमन्त्री ओलीले थाइल्यान्डका राजा महावाजिरलङकोर्ण र प्रधानमन्त्री पेटोङ्टार्न सिनावात्रासँग दुईपक्षीय भेटवार्ता गर्ने कार्यक्रम छ । थाइल्यान्डका राजासँग चैत्र २० गते औपचारिक भेटवार्ता हुनेछ । थाइ नरेश र प्रधानमन्त्री ओलीको दुईपक्षीय भेटवार्तासँगै पर्यटन र संस्कृतिका सन्दर्भमा दुई समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर हुने जनाइएको छ ।

सोमबार थाइल्यान्ड भ्रमणबारे सदनलाई जानकारी दिँदै प्रधानमन्त्री ओलीले भ्रमणका क्रममा दुई प्रधानमन्त्रीको उपस्थितिमा गैरसरकारी क्षेत्रबीच ६ समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर हुने जानकारी दिएका छन् । यस्तै थाइल्यान्डका प्रतिष्ठित व्यवसायीहरूसँग छलफल गर्ने र एसियन इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीमा सम्बोधन गर्नेछन् । नेपालीको निकट छिमेकी बाहेकका देशहरूको भ्रमणमा ‘गेट–वे’को रूपमा रहेको बैंककमा अहिलेसम्म उच्चस्तरीय औपचारिक भ्रमण नभएको सन्दर्भमा यो भ्रमण आफैँमा महत्वपूर्ण हुने विश्वास प्रधानमन्त्री ओलीले लिएका छन् ।

चैत २२ गते बिम्स्टेक सम्मेलनमा प्रधानमन्त्री ओलीले सम्बोधन गर्ने कार्यसूची रहेको छ । बिम्स्टेक सम्मेलनमा विभिन्न मुलुकका नेताहरूसँग सम्भव भएसम्म साइडलाइन वार्ता गर्ने तयारीसहित बैंकक जान लागेका प्रधानमन्त्री ओलीले भारतीय समकक्षी नरेन्द्र मोदीसँग समेत भेट गर्ने तयारी भइरहेको छ । दुई समकक्षीबीच चैत २२ गते साइडलाइन बैठक हुने बताइएको छ । प्रधानमन्त्री ओलीको सत्तारोहणले असन्तुष्ट भारत र भारतीय नेतृत्वको चरम बेवास्ताले बिग्रिँदै गएको नेपाल भारत सम्बन्ध सुधारमा यस्ता भेटवार्ता महत्वपूर्ण हुने भए पनि शीर्ष नेतृत्वबीच पानी बारबारको अवस्था छ । अझ नेपालको वर्तमान राजनीतिक परिस्थिति, पूर्वराजा र राजावादीहरुको सक्रियताले भारत विवादित बन्न पुगेको छ ।

भारतकै उक्साहटमा राजावादीहरु सल्बलाएको सत्तारुढ दल एमालेको निष्कर्षले भारत थप चिढिएको देखिन्छ । यसको उदाहरण केही दिनअघि परराष्ट्रमन्त्री आरजु राणाको दिल्ली भ्रमणलाई लिन सकिन्छ । प्रधानमन्त्री ओलीको भारत भ्रमणको साइत जुराउन आरजु दिल्ली पुगे पनि दिल्लीले उनलाई बेवास्ता गरिदियो । फलतः उनी रित्तो हात स्वदेश फर्किएकी थिइन् । नेपालको राजनीतिक उटलफेरमा भारत सधैँ मियो बन्ने गरेको दृष्टान्त दिँदै अहिलेको राजनीतिक परिस्थिति निर्माण हुनुमा भारतकै भूमिका रहेको बहस चली नै रहेको छ ।

प्रधानमन्त्री हुनासाथ संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभामा भाग लिन न्यूयोर्क पुगेका प्रधानमन्त्री ओली र मोदीबीच साइडलाइन बैठक भएको थियो । तर त्यो बैठक केवल औपचारिकतामै सीमित बन्यो । न त ओली मोदीको सम्बन्ध सुध्रियो न त नेपाल भारतको सम्बन्धमै सुधार आयो । फलतः बिमस्टेक शिखर सम्मेलनमा ओली र मोदीबीचको साइडलाइन बैठक भइहाले पनि दुई मुलुकबीचको कुटनीतिक सम्बन्ध सुधारको सूत्र बन्न सक्ने संकेत खासै देखिँदैन । तर थाइल्यान्डमा हुने हरेक भेटवार्ताले कुटनीतिक सक्रियता र अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा नेपालको उपस्थितिलाई प्रभावकारी बनाउनेमा पक्कै पनि दुई मत छैन । प्रधानमन्त्री ओली नेतृत्वको भ्रमण टोली चैत २३ गते स्वदेश फर्किनेछ ।