काठमाडौँ— पाँच दिने भारतको औपचारिक भ्रमणका लागि दिल्ली पुगेकी परराष्ट्रमन्त्री आरजु राणाले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीलाई नेपाल भ्रमणको निम्तो दिएकी छन् । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले भारतीय समकक्षी मोदीलाई नेपाल भ्रमणको सन्देश पठाएका थिए । परराष्ट्रमन्त्री राणासँगको भेटमा मोदीले नेपाल भ्रमणको आश्वासन दिइएको बुझिएको छ । परराष्ट्रमन्त्री राणा स्वदेश नफर्किंदै ओली–मोदी भेटको चर्चा सुरु भइसकेको छ । तत्काल दुई–पक्षीय राजकीय भ्रमणको टुङ्गो नभए पनि मोदी र ओलीबीच विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय फोरममा हुने भेट भने लगभग निश्चित भएको छ ।
भारतीय विदेशमन्त्री एस जयशंकर कुवेत भ्रमणमा जाने चटारो, मलेसियाका प्रधानमन्त्री र जापानी रक्षा एवं विदेशमन्त्रीको स्वागतदेखि आफैँ युद्धग्रस्त युक्रेन र पोल्यान्ड भ्रमणमा निस्कने चटारोकाबीच प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले चार दिने भारत भ्रमणमा दिल्ली पुगेकी परराष्ट्रमन्त्री डाक्टर आरजु राणालाई दुईपक्षीय भेट दिए । मोदीले झन्डै एक दशकपछि पहिलोपटक नेपालका परराष्ट्रमन्त्रीलाई भेट दिएका हुन् । यसलाई कुटनीतिक रुपमा नेपाल–भारतबीच नयाँ अध्याय सुरु भएको विश्लेषण भइरहेको छ । दुई पक्षीय भेटमा परराष्ट्रमन्त्री राणाले प्रधानमन्त्री ओलीका तर्फबाट नेपालको राजकीय भ्रमणको निम्तो दिएकी हुन् । ओलीले दिएको निम्तोमा मोदीले नेपाल भ्रमण गर्ने आश्वासन दिएको बुझिएको छ । राणाको भारत भ्रमण र उच्चस्तरीय भेटघाटलाई ठूलो उपलब्धिको रुपमा हेरिएको छ ।
छिमेक पहिलो विदेश नीति भए पनि कार्यान्वयनमा भने कि पेल्ने कि त बेवास्ता गर्ने प्रवृत्ति हाबी हुँदा भारतको छिमेकी मुलुकसँगको सम्बन्ध राम्रो हुन सकेको छैन । साथै यसले गर्दा सबैतिरबाछ एक्लिँदैसमेत गएको प्रष्ट छ । विगतमा यो तथ्यलाई बुझेर पनि बुझ पचाएर बसेको भारत अब भने कुटनीतिक व्यवहारमै परिवर्तन गर्दै गएको छ । सन् २०१८ मा जनकपुरमा एउटै पोशाकमा ठाटिएर चर्चा बटुलेका ओली–मोदीको आगामी भेटबारे चासो बढेको छ । तत्काल भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी नेपाल आउने र केपी शर्मा ओली भारत भ्रमणमा जाने अवस्था न्यून छ । यद्यपि भारतीय प्रधानमन्त्री मोदी नेपाल नआए पनि र प्रधानमन्त्री ओली भारत नगए पनि अबको केही दिनमै ओली र मोदीबीचको भेट लगभग निश्चित छ ।
भदौ १९ गते थाइल्याण्डमा हुने पहिलो बहुपक्षीय प्राविधिक तथा आर्थिक सहयोगका लागि बंगालको खाडीको प्रयास (बिमस्टेक) को छैटौँ शिखर सम्मेलनमा ओली र मोदीबीच भेट हुने सम्भावना बढेर गएको छ । सो सम्मेलनमा विभिन्न देशका सरकार प्रमुख वा राष्ट्रध्यक्ष सहभागी हुँदैछन् । अर्को संयुक्त राष्ट्रसंघको ७९औँ महासभामा पनि ओली र मोदीबीच भेट हुनेछ । प्रधानमन्त्री ओलीले असोज १० गते राष्ट्रसंघको महासभालाई सम्बोधन गर्ने कार्यतालिका छ । यो अवधिमा यदि दुई पक्षीय भ्रमण नभए पनि करिब डेढ महिनाको अवधिमा ओली र मोदीबीच दुईपटक भेट हुने पक्कापक्की छ । यदि मोदी नेपाल भ्रमण आए वा ओली भारत गए भने अबको डेढ महिनामा ओली र मोदीबीच तीन पटक भेटवार्ता हुनेछ । यो पटक दुवै नेता आन्तरिक राजनीतिक दबाबमा छन् । ओली सत्ता टिकाउनकै लागि भए पनि आफ्नो राजकीय भ्रमण भारतबाट गरेर वा भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीलाई नेपाल ल्याएर भए पनि भारतसँगको सम्बन्ध सुधार्न सकारात्मक देखिन्छ ।
प्रधानमन्त्री ओलीलाई सत्ता फोपे पनि भारतसँगको सम्बन्ध त्यति फाप्ने गरेको छैन । २०७२ सालमा पहिलो पटक ओलीले सत्ता हाँकेका बेला भारतले अघोषित रुपमा नेपालमाथि नाकाबन्दी गरेको थियो । २०७४ को चुनावपछि बनेको शक्तिशाली नेकपा सरकारको नेतृत्वमा हुँदा नेपालले लिपुलेक, लिम्पियाधुरा समेटिएको चुच्चे नक्सा नेपालले जारी गरेको थियो । भारतले हस्तक्षेप गरेका भूमिलाई समेट्दै नेपालले नयाँ राजनीतिक नक्सा जारी गरेपछि भारत ओलीसँग थप चिढिएको तथ्य लुकेको छैन । तेस्रो पटक मुलुकको सत्ताको बागडोर सम्हाली रहेका ओली नेतृत्वको सरकारले बोकेको संविधान संशोधनको एजेन्डा सकस बन्ने पक्का छ । संविधान जारी गर्दा ताका नै विरोध जनाएको भारतले संविधान संशोधन जस्तो संवेदनशील विषयमा चुप लागेर टुलुटुलु हेरेर बस्ला भन्न सकिन्न । विगतमा राजनीतिक हस्तक्षेप गरेर भए पनि आफ्नो प्रभुत्व स्थापित गरेको भारत नेपालमा आफ्नो प्रभाव कमजोर मात्र होइन विस्थापित हुन थालेपछि सोच्न बाध्य भएको छ । नेपालमा रातारात भएको कांग्रेस एमालेको मिलनले ब्युँझिएको भारत पश्चिमा दबदबालाई बेवास्ता गर्दा बंगलादेश जुन अवस्थामा पुग्यो यसबाट थप झस्किएको छ ।
पशुपतिनाथको दर्शन गरेर चुनावमा होमिने इच्छा पूरा गर्न नसकेका मोदीले ओलीसँग सम्बन्ध सुधार्न कतिको चासो दिन्छन् ? त्यो भने अहिले नै आकलन गर्न मुस्किल छ । विदेश भ्रमणको चक्कर लगाई रहेका मोदीले ओलीको निमन्त्रणा स्वीकार त गरेका छन् त्यसअनुसार नेपाल भ्रमणलाई उनले कति महत्व दिन्छन् ? यसले भने महत्वपूर्ण अर्थ राख्ने छ ।
प्रतिक्रिया